Archiwum

24. grudnia (wtorek, wigilia Narodzenia Pańskiego, pierwszych rodziców: Adama i Ewy)):
- autobusy komercyjnej, podmiejskiej linii A (Michalczewski) kursują wg feryjnego rozkładu jazdy z ograniczeniami zaznaczonymi w rozkładzie jazdy - nie będą wykonywane ostatnie 2 wahadła (ostatni kurs z krańca Jedlanka - Kępiny o 18:55);
- bus skaryszewskiej linii gminnej [B1] (Oparka) kursuje wg weekendowego rozkładu jazdy (kursowanie w soboty jest identyczne z kursowaniem w niedziele) - nie będzie wykonany ostatni kurs skrócony ze SKARYSZEWA o 18:50 (z wjazdem kieszeniowym do Podsuliszki) przez Dzierzkówek Stary z powrotem przez SKARYSZEW (19:22) do MAKOWCA;
- bus kowalskiej linii gminnej [E1] (Jarząbek) nie kursuje;
- bus kowalskiej linii gminnej [E2] (Alexandria) kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniami - nie będą wykonywane ostatnie 2 wahadła (ostatni kurs z Radomia o 16:10);
- autobus komercyjnej, podmiejskiej linii F (Jarząbek) kursuje wg weekendowego rozkładu jazdy (kursowanie w soboty jest identyczne z kursowaniem w niedziele) z ograniczeniami zaznaczonymi w rozkładzie jazdy - nie będą wykonywane ostatnie 2 wahadła (ostatni kurs z Radomia o 16:10);
- bus wierzbickich linii gminnych [F1], [F2], [F3] i [F4] nie kursuje;
- bus miejskiej, komercyjnej linii [I] (Szymkiewicz) nie kursuje;
- bus jedlneńskiej linii gminnej J1 (Oparka) kursuje wg powszedniego rozkładu jazdy z zawieszeniem kursowania po godz. 12. (ostatni kurs okrężny z Jedlni-Letniska o 9:20);
- bus jedlneńskiej linii gminnej J2 (Oparka) kursuje wg powszedniego rozkładu jazdy z zawieszeniem kursowania po godz. 12. (ostatni kurs okrężny z Jedlni-Letniska o 11:00);
- bus jedlneńskiej linii gminnej J3 (Oparka) kursuje wg powszedniego rozkładu jazdy z zawieszeniem kursowania po godz. 12. (ostatni kurs z SADKOWA-POLESIA / Lasowic o 9:50);
- bus jedlneńskiej linii gminnej J4 (Oparka) kursuje wg powszedniego rozkładu jazdy z zawieszeniem kursowania po godz. 12. (ostatni kurs okrężny z Jedlni-Letniska o 10:03);
- tabor jastrzębskich linii gminnych L[1], L[2] i L[3] kursuje wg feryjnego rozkładu jazdy z ograniczeniami - ostatni kurs (okrężny) będzie wykonany z Radomia na linii L[1] o 14:30;
- midibus komercyjnej, podmiejskiej linii P kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonany ostatni kurs z Radomia o 16:10 (ostatni kurs z Przytyka o 15:10);
- midibus komercyjnej, podmiejskiej linii W kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniami - nie będą wykonane ostatnie 2 wahadła (ostatni kurs z Radomia o 14:20);
- autobus zakrzewskiej linii gminnej 100 kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs z ZAKRZEWSKIEJ WOLI o 12:14);
- autobus zakrzewskiej linii gminnej 101 kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs z JASZOWIC-KOLONII o 13:25);
- autobus zakrzewskiej linii gminnej 102 kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs skrócony do przystanku Kozinki II z Radomia - z przystanku Wernera / Montwiłła-Mireckiego o 14:06).

25. grudnia (środa, uroczystość Narodzenia Pańskiego), 26. grudnia (czwartek, św. Szczepana, 1. męczennika) oraz 1. stycznia (środa, uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi) żadne komercyjne linie miejskie i podmiejskie oraz komunalne gminne nie kursują.

27. grudnia (piątek, św. Jana Ewangelisty, Apostoła) jastrzębskie linie gminne L[2] i L[3] nie kursują.

30. grudnia (poniedziałek) jastrzębskie linie gminne L[2] i L[3] nie kursują.

31. grudnia (wtorek, św. papieża Sylwestra II):
- autobusy komercyjnej, podmiejskiej linii A (Michalczewski) kursują wg feryjnego rozkładu jazdy z ograniczeniami zaznaczonymi w rozkładzie jazdy - nie będą wykonywane ostatnie 2 wahadła (ostatni kurs z krańca Jedlanka - Kępiny o 18:55);
- bus kowalskiej linii gminnej [E2] (Alexandria) kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniami - nie będą wykonywane ostatnie 2 wahadła (ostatni kurs z Radomia o 16:10);
- bus miejskiej, komercyjnej linii [I] (Szymkiewicz) nie kursuje;
- bus jastrzębskiej linii gminnej L[1] kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniami - ostatni kurs (okrężny) będzie wykonany z Radomia o 15:45;
- jastrzębskie linie gminne L[2] i L[3] nie kursują;
- midibus komercyjnej, podmiejskiej linii W kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs z Radomia o 16:10);
- autobus zakrzewskiej linii gminnej 100 kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs z ZAKRZEWSKIEJ WOLI o 12:14);
- autobus zakrzewskiej linii gminnej 101 kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs z JASZOWIC-KOLONII o 13:25);
- autobus zakrzewskiej linii gminnej 102 kursuje wg sobotniego rozkładu jazdy z ograniczeniem - nie będzie wykonane ostatnie wahadło (ostatni kurs skrócony do przystanku Kozinki II z Radomia - z przystanku Wernera / Montwiłła-Mireckiego o 14:06).

2. i 3. stycznia 2025 r. (czwartek i piątek) tabor jastrzębskich linii gminnych L[1], L[2] i L[3] kursuje wg feryjnego rozkładu jazdy.

Midibus szkolnej jedlneńskiej linii gminnej J5 oraz elektrobus szkolnej zakrzewskiej linii gminnej 103 w dniach 21.12.2024-01.01.2025 - nie kursują.

24. grudnia (wtorek, wigilia Narodzenia Pańskiego, pierwszych rodziców: Adama i Ewy) oraz 31. grudnia (wtorek, św. papieża Sylwestra II) autobusy komunalnych linii miejskich obowiązuje rozkład powszedni, z ograniczeniami w godzinach wieczornych. Autobusy (wymieniono tylko linie miejskie, wyjeżdżające w niedziele poza granice administracyjne miasta Radom) ostatnie kursy z poszczególnych pętli wykonają o podanych niżej godzinach:
- linia 5 o 18:54 z krańca LOTNISKO WARSZAWA-RADOM i o 19:13 z PRUSZAKOWA;
- linia 6 o 18:44 z GODOWA i o 19:04 z pętli MILEJOWICE / al. Kasztanowa;
- linia 14 o 19:07 z krańca LOTNISKO WARSZAWA-RADOM i o 19:27 z OS. POŁUDNIE;
- linia 15 o 19:26 z JANISZPOLA i o 19:31 z pętli KAPTUR / Folwarczna;
- linia 18 o 18:50 z PRUSZAKOWA;
- linia 23 o 18:59 z pętli HUTA MAZOWSZAŃSKA - ZENONÓW
i o 19:14 z pętli WÓLKA KLWATECKA / Mroza;
- linia 24 o 19:19 z pętli JÓZEFÓW SZPITAL i o 19:32 z DŁUGOJOWA GÓRNEGO;
- linia 26 o 19:30 z pętli RADOM - KAPTUR / Mokra
i o 19:23 z pętli JEDLNIA-LETNISKO / stacja PKP (rondo marsz. Józefa Piłsudskiego);
- linia 27 o 18:40 z krańca RADOM - DW. PKP / gen. Beliny-Prażmowskiego
i o 19:20 z krańca SKARYSZEW.

25. grudnia (środa, uroczystość Narodzenia Pańskiego), 26. grudnia (czwartek, św. Szczepana, 1. męczennika), 29. grudnia (niedziela, święto Świętej Rodziny Jezusa, Maryi i Józefa), 1. stycznia (środa, uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi), 5. stycznia (niedziela) oraz 6. stycznia (poniedziałek, Uroczystość Objawienia Pańskiego) autobusy komunalnych linii miejskich kursują wg niedzielnych rozkładów jazdy.

W dniach: 27. grudnia (piątek, św. Jana Ewangelisty, Apostoła), 28. grudnia (sobota, święto Świętych Młodzianków, Męczenników) i 4. stycznia (sobota) autobusy komunalnych linii miejskich kursują wg sobotnich rozkładów jazdy.

30. grudnia (poniedziałek) oraz 2. i 3. stycznia (czwartek i piątek) autobusy komunalnych linii miejskich kursują wg powszednich rozkładów jazdy.

Trasa MLD M II przebiega z Przytyka (pow. radomski) do Wieniawy (pow. przysuski) przez: Wrzos, Potkannę, Domaniów, Wólkę Domaniowską (gm. Przytyk, pow. radomski) i Brudnów (gm. Wieniawa, pow. przysuski). Rozkładowy czas przejazdu wynosi 35 min. Odjazdy:
- z Przytyka o 4:42, 5:48, 7:49, 15:11, 16:31 i 18:36;
- z Wieniawy o 5:19, 7:49, 9:18, 16:29, 17:37 i 18:34.

Trasa MLD M III przebiega z Omięcina (gm. Szydłowiec, pow. szydłowiecki) do Rudy Wielkiej (gm. Kowala, pow. radomski) przez: Gozdków, Zaborowie, Łaziska, Guzów (Wolę Guzowską), Orońsko, Helenów i Tomaszów (gm. Orońsko, pow. szydłowiecki). Rozkładowy czas przejazdu wynosi 30 min. Odjazdy:
- z Omięcina o 5:14, 6:11, 7:20, 9:20, 15:21, 16:39, 17:20 i 19:19;
- z Rudy Wielkiej o 5:48, 6:59, 8:12, 9:06, 16:19, 17:15, 18:12 i 20:09.

Wszystkie kursy są skomunikowane z poc. os. KM. MLD są dofinansowane - podobnie, jak linie gminne - z FRPA.

Użyte w artykule skrótowce i skróty:
BGK - Bank Gospodarstwa Krajowego, bank należący w całości do Skarbu Państwa;
FRPA - Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych (fundusz celowy utworzony w BGK);
JST - jednostki samorządu terytorialnego;
KM - Koleje Mazowieckie sp. z o.o. (samorządowy przewoźnik kolejowy woj. mazowieckiego);
LK8 - linia kolejowa nr 8 (Warszawa - Kraków);
LK22 - linia kolejowa nr 22 (Radom - Tomaszów Mazowiecki);
MLD - Mazowieckie Linie Dowozowe;
poc. os. - pociąg osobowy;
p.o. PKP - kolejowy przystanek osobowy Polskich Kolei Państwowych (zatrzymują się na nich tylko poc. os.);
PTZ - publiczny transport zbiorowy;
SRJP - sieciowy rozkład jazdy pociągów.

Mobilis ma następujące zastrzeżenia:
- uprawnienia zamawiającego do stałego wycofania z ruchu elektrobusów, które nie osiągną zasięgu 250 km – w sytuacji, gdy brak możliwości osiągnięcia rzeczonego zasięgu może być spowodowany wadą lub usterką, która może zostać usunięta w toku normalnych czynności serwisowych;
- określenie w SWZ konkretnych, bardzo szczegółowych parametrów dotyczących przyspieszenia, którymi mają się charakteryzować elektrobusy przy jednoczesnym spełnieniu konkretnych warunków, w jakich muszą zostać spełnione te parametry dotyczące przyspieszenia, co zaś może być charakterystyczne dla pojazdów dostarczanych przez konkretnego producenta;
- wymóg dostarczenia autobusów o napędzie konwencjonalnym zarówno dla etapu I i II umowy przez tego samego producenta tych pojazdów,

PKS Gostynin ma następujące zastrzeżenia:
- brak jednoznacznego i wyczerpującego określenia zmiany sposobu ustalania zmiany wynagrodzenia (brak/niejednoznaczność ustalenia okresu bazowego, od którego liczona jest waloryzacja) oraz brak określenia okresów, w których może następować zmiana wynagrodzenia wykonawcy;
- nieproporcjonalne ukształtowanie warunków umowy w zakresie postanowień dotyczących przyjęcia do wyliczenia wskaźnika waloryzacji o wadze 40% okresu roku odnośnie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej zamiast okresów kwartalnych, jak dla innych składników służących wyliczeniu wskaźnika;
- nieproporcjonalne ukształtowanie warunków umowy w zakresie postanowień dotyczących ukształtowania sposobu ustalania zmiany wynagrodzenia oraz sposobu określenia wpływu zmiany ceny na koszt wykonania zamówienia poprzez przyjęcie jako podstawy do wyliczenia wskaźnika waloryzacji stawki bazowej odnoszącej się do zmiany cen energii na poziomie 10% dla elektrobusów, mimo iż faktyczny poziom kształtuje się na poziomie minimum 15%, co niezasadnie przerzuca ryzyko faktycznego wzrostu cen na wykonawcę;
- ukształtowanie warunków umowy dotyczących określenia możliwości i sposobu wypowiedzenia umowy, w tym także terminu wypowiedzenia w sposób niejednoznaczny;
- ukształtowanie przepisów umowy w zakresie możliwości i sposobu ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego w sposób niejednoznaczny.

ReloBus ma następujące zastrzeżenia:
- wskazanie przez zamawiającego zbyt krótkiego okresu świadczenia usług przewozowych i zawarcie umowy na okres 10 lat, z pominięciem faktu, że wykonawca w 1. okresie (wynoszącym dla I etapu 1 rok, a dla II etapu 33 miesiące) nie będzie faktycznie realizować usług przewozowych, które są objęte przedmiotem umowy, co oznacza, że okres świadczenia usługi elektrobusami oraz autobusami spalinowymi w etapie II, wynosiłyby zaledwie 7,5 roku;
- wskazanie możliwości rozwiązania umowy za uprzednim 2-letnim wypowiedzeniem przez zamawiającego i ograniczenie zamówienia do poziomu rażąco niskiego, nieproporcjonalnego, co zdaniem firmy stanowi naruszenie zasady równego traktowania wykonawców;
- rażące wykorzystanie dominującej pozycji organizatora przetargu, w tym wprowadzenie do projektowanych postanowień umowy i jego załączników postanowień w sposób rażąco naruszający równowagę kontraktową stron, przerzucający na wykonawców niemożliwe do oszacowania ryzyka kontraktowe, w tym wynikające z okoliczności niezależnych od wykonawcy, przewidujące obowiązki wykonania przez wykonawców czynności nieznanych w dniu składania oferty z tym zastrzeżeniem, że wykonawca zobowiązany będzie je wykonać bez dodatkowego wynagrodzenia, poprzez niejasne, nieprecyzyjne, niejednoznaczne lub rażąco niekorzystne dla wykonawców postanowienia umowy.

BP Tour Regio i ReloBus mają ponadto wspólne zastrzeżenie: zbyt krótki termin składania ofert, nieuwzględniający skomplikowania przedmiotu zamówienia i czasu oczekiwania na oferty od producentów autobusów.

Mobilis i ReloBus mają ponadto wspólne zastrzeżenie: zobligowanie wykonawcy do złożenia oświadczenia o dysponowaniu lub możliwości dysponowania w przyszłości fabrycznie nowym taborem autobusowym wyprodukowanym nie wcześniej niż w 2025 r. (w odniesieniu do co najmniej 12 szt. autobusów spalinowych) i 2027 r. (w odniesieniu do co najmniej 14 szt. autobusów w trakcji spalinowej oraz 11 szt. autobusów w trakcji elektrycznej) i spełniającym szczegółowe parametry opisane w OPZ w sytuacji, gdy przedmiotowe autobusy nie istnieją (nie będą wyprodukowane) na dzień składania ofert.

Jak już wiadomo, czas nagli jeśli chodzi o zamówienia autobusów spalinowych. Pośpiech powoduje powstawanie błędów, stąd odwołania zainteresowanych stron do KIO. Pisany "na kolanie" przetarg, zamiast przyspieszyć cały proces, spowoduje prawdopodobnie przesunięcie terminu otwarcia ofert. A czasu jest coraz mniej.

Przypomnijmy, że w Radomiu medialnie "odtrąbiono" kilka kolejnych "sukcesów". Na przykład ogłoszono budowę kolejnego BCU przy ZST. Prace się jednak dotąd nie rozpoczęły, bo nie ma umowy z wykonawcą, bo nie było przetargu, bo nie ma jeszcze finansowania z KPO, bowiem projekt ten (za ok. 11 mln PLN) jest w dalszym ciągu na liście rezerwowej. Podobnie nie ma - już od ponad dwóch miesięcy - 5 fabrycznie nowych pojazdów z fabryki MAN ze Starachowic, które na radomskich ulicach miały się pojawić 15. października. Koszt 10-letniego leasingu operacyjnego ma wynieść ok. 10,5 mln PLN. Można by tak wymieniać. Czekamy na dalszy rozwój wydarzeń.

Użyte w artykule skrótowce:
DB AG - Deutsche Bahn Aktiengesellschaft - koleje niemieckie z siedzibą w Berlinie;
BCU - Branżowe Centrum Umiejętności;
KIO - Krajowa Izba Odwoławcza;
KPO - Krajowy Plan Odbudowy (polski program reform i inwestycji będący częścią unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, który stanowi główny element Next GenerationEU. Plan ma pomóc Polsce w łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19);
MAN - Maschinenfabrik Augsburg-Nürnberg - spółka europejska, koncern z siedzibą w Monachium w Niemczech (Bawaria);
MZDiK - Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji (zakład budżetowy m.n.p.p. Radom, organizator transportu zbiorowego na terenie miasta);
OPZ - Opis Przedmiotu Zamówienia;
PKS - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej;
SWZ - Specyfikacja Warunków Zamówienia;
ZST - Zespół Szkół Technicznych im. Tadeusza Kościuszki w Radomiu.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Na początku tego okresu Irex-4 obsługiwały linię 8 i 13 (część zadań). Z powodu braków kadrowych wśród kierowców w Michalczewskim oraz w związku z "okrojeniem" powszedniego rozkładu jazdy, wozy Irex-4 wykonują - od 4 września 2023 r. - służbę na części zadań linii 25. Irex-4 obsługuje co roku linię cmetarną C15 (2 brygady). Praca przewozowa wykonywana jest - wybranymi w przetargu - niskopodłogowymi, klimatyzowanymi autobusami spalinowymi SU 12 IV w liczbie 12 szt. (#600-#611). Wozy te regularnie pojawiały się - do 1 września 2023 r. - na terenach podmiejskich na linii 8 (gm. Zakrzew), tj. do czasu utworzenia zakrzewskiej linii gminnej 101.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Zamówienie z 29 listopada br. jest podzielone na 2 etapy:
- etap 1. (start 5 marca 2026 r.) - świadczenie usług przewozowych na liniach 8 i 13 przy użyciu 11 spalinowych autobusów klasy maxi (+ 1 rezerwy);
- etap 2. (start 28 listopada 2027 r.) - świadczenie usług przewozowych na liniach 2, 5, 6, 22 (tylko w dni robocze, podczas nauki szkolnej), 25 (tylko w weekendy) i 26 przy użyciu 23 autobusów klasy maxi (12 spalinowych i 11 elektrobusów + 2 spalinowe rezerwy).

Łącznie ma być w ruchu liniowym 34 autobusy (w tym 11 elektrobusów) oraz w rezerwie 3 wozy. MZDiK nie dokonał podziału przetargu na części. Autobusy spalinowe mają być tego samego producenta, podobnie jak elektrobusy, przy czym dopuszcza się innego producenta pojazdów spalinowych i elektrobusów. Autobusy mają być fabrycznie nowe (wyprodukowane nie wcześniej niż w 2025 r. do etapu 1. i nie wcześniej niż w 2027 r. do etapu 2.), niskopodłogowe, klimatyzowane, klasy maxi (o długości od 11,5 do 12,5 m), o szerokości 2,55 m, o układzie drzwi 2-2-2 z bramkami liczącymi, mają posiadać m.in. tablice SDIP zewnętrzne w kolorze białym, wewnątrz tablice SDIP pod sufitem wraz z uchwytami w formie ekranu TFT LCD o przekątnej 22". Nowością będzie wyposażenie autobusów w defibrylatory AED.

MZDiK przyjął następujące kryteria:
- cena (60 pkt.);
- rodzaj zasilania urządzenia do ogrzewania elektrobusów (20 pkt.);
- system wykrywania i gaszenia pożaru (5 pkt);
- wyposażenie wszystkich autobusów w AED (5 pkt.);
- liczba miejsc pasażerskich (10 pkt.).

Otwarcie ofert nastąpi 8 stycznia 2025 r.

Mając zestawienie obecnych zadań na ww. liniach oraz liczbę autobusów poszczególnych trakcji, a ponadto będąc w posiadaniu informacji pochodzących z "Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Gminy Miasta Radomia na lata 2022-2030" można wysnuć kilka wniosków. Poniżej zestawienie zadań dla ww. zamówienia w obecnym przetargu:

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Etap 1. - Na linii 8 tabor spalinowy pozostanie bez zmian. Zmieni się tylko na nowy. W dni robocze pełnić służbę będzie 5 brygad (w weekendy - 3). Na linii 13 - sytuacja analogiczna. W dni robocze będzie kursować 6 brygad (w weekendy - 3).

Etap 2. (część spalinowa) - na linii 6 tabor spalinowy pozostanie bez zmian. Zmieni się tylko na nowy. W dni robocze pełnić będzie służbę 6 brygad (w wakacje - 5, w weekendy - 2). Linię 22 będzie obsługiwać - podobnie, jak dotąd - jedna brygada szczytowa w dni robocze (bez wakacji). Linię 26 będzie obsługiwać w dni robocze 6 brygad (w tym jedna elektrobusem na zadaniu łączonym 26+5, w wakacje - 5, w soboty - 2, w niedziele i święta - 1).

Etap 2. (część elektryczna) - linią, która ulegnie "elektryfikacji" będzie linia 2 (vide artykuł: "Plan ..."). Po przebudowie pętli OS. ZAMŁYNIE (vide artykuł: o dofinansowaniu dla Radomia z POPW), znajdzie się na niej stacja ładowania, która obsłuży w dni robocze 4 elektrobusy (w weekendy - 2). Kolejną linią, która ulegnie "elektryfikacji" będzie linia 5. Po przebudowie pętli PRUSZAKÓW (patrz artykuł: o dofinansowaniu dla Radomia z POPW), znajdzie się na niej stacja ładowania, która obsłuży w dni robocze 7 elektrobusów (w weekendy - 3). Wspomniana pętla zwiększy swoje rozmiary, bowiem - oprócz stacji ładowania - znajdzie się na niej miejsce na tabor kolejnej linii, która będzie "zelektryfikowana". Będzie to linia 25 (vide artykuł: "Plan ..."), której tabor ledwo się mieści na pętli POTKANÓW, która już obsługuje dużą liczbę brygad linii 14 i 17. Jej trasa zostanie wydłużona ulicami: Stalową, Starokrakowską i Szydłowiecką do Kieleckiej. W weekendy linię 25 będą obsługiwały 3 elektrobusy. W pozostałe dni linia ta w całości przejdzie (w tym brygady Michalczewski i Irex-4) "pod skrzydła" MPK. W dni robocze 8 brygad z 7 elektrobusami (jedno zadanie łączone spalinowe 25+10), w dni robocze, wolne od nauki szkolnej równiez 8 brygad z 7 elektrobusami (w tym 4 zadania łączone - 3 elektryczne 14+18+25, 14+25 i 25+16 oraz jedno spalinowe 25+10). Wspomniane 7 elektrobusów dla linii 25 ma pochodzić z programu POPW. Elektrobus pojawi się na stałe ponadto na porannej brygadzie linii 26, będzie to zadanie łączone 26+5.

11 autobusów zeroemisyjnych będzie zakupionych w ramach przetargu MZDiK - 4 elektrobusy dla linii 2 oraz 7 elektrobusów dla linii 5.

Z programu POPW ma pochodzić kolejne 5 elektrobusów, tym razem dla linii 11. Linia ta ma być "zelektryfikowana" po zmianie lokalizacji pętli OS. GOŁĘBIÓW I (w pobliżu p.o. PKP Radom Gołębiów, przy trasie N-S) oraz po wydłużeniu jej trasy z pętli OS. GOŁĘBIÓW II / Paderewskiego (i jej likwidacji, w jej mejscu będzie funkcjonował tylko parking) ulicami: Paderewskiego, Zbrowskiego, 11. Listopada, Struga. Linia ta również powróci "pod skrzydła" MPK Radom. W związku z powyższym, przystanek krańcowy IDALIN będą obsługiwały same "zelektryfikowane" linie 2, 3 i 11 (spalinowa jest tylko brygada linii 3 na zadaniu łączonym z linią nocną N3). Przystanek ten nie będzie jednak posiadał stacjonarnej stacji ładowania.

12 autobusów zeroemisyjnych będzie zakupionych z programu POPW - 5 elektrobusów dla linii 11 oraz 7 elektrobusów dla linii 25.

Gdy jeszcze raz spojrzymy w artykuł o dofinansowaniu dla Radomia z POPW, widzimy, że kolejną pętlą, która ulegnie przebudowie, będzie pętla OS. WOŚNIKI, na której krańcują autobusy linii 8 i 16. Ta pierwsza ma pozostać spalinowa, zatem "elektryfikacji" ulegnie ta druga, na której pracują 3 brygady w dni robocze (w tym jedna na zadaniu łączonym 24+16), 3 brygady w dni robocze, wolne od nauki szkolnej (wszystkie na zadaniach łączonych - 15+16, 24+16 i 25+16), w soboty - 2, w niedziele i święta - 1. Elektrobus ma pochodzić z programu ZTP.

W "Planie ..." zawarto zapis o "elektryfikacji" linii 15. Stacja ładowania ma znajdować się na pętli KAPTUR / Folwarczna. Linię tę obsługuje w dni robocze 6 brygad (w tym 2 na zadaniach łączonych - szczytowa, docelowo elektryczna 15+24 oraz spalinowa 15+23), w dni robocze, wolne od nauki szkolnej 5 brygad (w tym zadanie łączone 15+16), w weekendy - 2. Do obsługi tej linii wyjedzie 5 elektrobusów z programu ZTP.

20 autobusów zeroemisyjnych będzie zakupionych z programu ZTP - 3 elektrobusy dla pozostalych brygad obecnie spalinowych linii 12 (czwarta ma zadanie łączone 23+12), 5 elektrobusów dla linii 15, 1 elektrobus dla linii 16 (dwa pozostałe są już policzone w puli dla linii 15 i 25 - zadania łączone 24+16 w dni robocze oraz 15+16 i 25+16 w dni robocze, wolne od nauki szkolnej), 5 elektrobusów dla linii 21 (z planowaną budową stacji ładowania na pętli OS. PRĘDOCINEK) oraz 6 elektrobusów dla linii 18 (z ładowaniem baterii trakcyjnych na pętli PRUSZAKÓW po przebudowie, część brygad DLA powróci do MPK).

Plany planami, a życie życiem. Będziemy relacjonować na bieżąco postępy ewolucji radomskiego PTZ.

Użyte w artykule skrótowce:
AED - automated external defibrillator - automatyczny defibrylator zewnętrzny;
DLA - Dolnośląskie Linie Autobusowe sp. z o.o. z Wrocławia;
LCD - liquid-crystal display - wyświetlacz ciekło-krystaliczny;
MPK - Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji sp. z o.o. w Radomiu (operator komunalny, podmiot wewnętrzny);
MZDiK - Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji (zakład budżetowy m.n.p.p. Radom, organizator transportu zbiorowego na terenie miasta);
POPW - Program Operacyjny Polski Wchodniej - woj. mazowieckie należy do Makroregionu Polska Wchodnia po wydzieleniu statystycznym m. st. W-wa wraz z przyległymi powiatami: grodziskim, legionowskim, mińskim, nowodworskim, otwockim, piaseczyńskim, pruszkowskim, warszawskim zachodnim i wołomińskim;
PTZ - publiczny transport zbiorowy (komunikacja miejska, podmiejska, gminna);
SDIP - system dynamicznej informacji pasażerskiej;
SU 12 I - miejski niskopodłogowy autobus spalinowy 1. generacji Solaris Urbino klasy maxi (o długości 12 m);
SU 12 IV - miejski niskopodłogowy autobus spalinowy 4. generacji Solaris Urbino klasy maxi (o długości 12 m);
TFT - Thin Film Transistor - rodzaj matrycy monitora.
ZTP - Zielony Transport Publiczny (program priorytetowy ogłoszony przez NFOŚiGW, finansowany z KPO).

1. Wprowadzenie obowiązku dotyczącego tworzenia stref czystego transportu:
- obowiązek będzie dotyczył wyłącznie miasta liczące powyżej 100 tys. mieszkańców (w Polsce jest obecnie 37 takich miast, w tym Radom), w których zgodnie z danymi GIOŚ, zostanie odnotowane przekroczenie dopuszczalnego średniorocznego poziomu NO₂ (obecnie, wg danych za 2023 r. obowiązkiem tym objęte zostaną 4 polskie miasta: Warszawa, Kraków, Wrocław oraz Katowice);
- projekt ustawy zakłada możliwość podjęcia uchwały o zniesieniu strefy czystego transportu w przypadku, gdy na terenie miasta przez 3 kolejne lata nie zostaną odnotowane przekroczenia dopuszczalnego poziomu zanieczyszczeń w powietrzu;
- samorządy w dalszym ciągu same będą określać zasady funkcjonowania stref czystego transportu, w tym zakres terytorialny, albowiem to one prowadzą kompleksową politykę w tym zakresie i dalej będą miały możliwość nadawania indywidualnych wyłączeń (np. dla mieszkańców);
- warunkiem utworzenia stref jest przeprowadzenie kompleksowych konsultacji z mieszkańcami uchwały w sprawie ustanowienia strefy czystego transportu;
- jako przykład powstałej już strefy należy wskazać Warszawę, w której od 1 lipca 2024 r. obowiązują przepisy związane z funkcjonowaniem strefy czystego transportu (będą one oznaczane znakiem drogowym D-54) - JST wprowadzają zmiany stopniowo, obszar strefy obejmie tylko 7% powierzchni miasta, a pierwsze wymogi dotyczą pojazdów benzynowych wyprodukowanych przed 1997 r. oraz z silnikiem wysokoprężnym wyprodukowanych przed 2005 r., co stanowi jedynie około 3% pojazdów w Warszawie, z czego ok. połowa to pojazdy należące do mieszkańców Warszawy, którzy są objęci wyłączeniem do końca 2027 r.

2. Zakup wyłącznie autobusów zeroemisyjnych przez operatorów i organizatorów PTZ już od 1 stycznia 2026 r.:
- obowiązek będzie dotyczył gminy liczące powyżej 100 tys. mieszkańców (w Polsce jest obecnie 37 takich miast, w tym Radom), Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz podmiotów, które świadczą na rzecz gmin usługę komunikacji miejskiej; największe wyzwania związane z redukcją emisji pochodzących z transportu publicznego (m.in. NO_x, PM) dotyczą miast o liczbie mieszkańców wyższej niż 100 tys., albowiem to na ich terenie użytkuje się ok. 80% floty autobusów miejskich w skali całego kraju;
- obecnie miasta powyżej 100 tys. mieszkańców kupują ok. 500 autobusów rocznie – co kosztuje miasta ponad 800 mln PLN rocznie, wymiana autobusów na zeroemisyjne będzie wiązać się z dodatkowymi kosztami w wysokości ok. 900 mln PLN rocznie; okres wymiany floty będzie wynosił 16 lat;
- JST mogą korzystać ze wsparcia wymiany autobusów na zeroemisyjne ze środków krajowych i UE;
- zniesienie obowiązku wykonywania, zlecania lub powierzania wykonania zadań publicznych z zapewnieniem odpowiedniego udziału pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym dla gmin liczących powyżej 50 tys. mieszkańców;
- zmiana podyktowana jest zrównoważeniem obciążeń nakładanych na największe miasta (obecnie obowiązujące regulacje w tym zakresie, z uwagi na wzrost kosztów towarów i usług mogą stanowić duże obciążenie dla JST);
- ministerstwo było informowane o trudnościach, z jakimi borykają się JST; obecnie żaden samorząd nie spełnia obowiązujących wymagań, jedynie nieliczne samorządy realizują część zadań publicznych z wykorzystaniem pojazdów nisko- i zeroemisyjnych; proponowana zmiana jest odpowiedzią na kierowany do rządu apel;
- założenia towarzyszące wprowadzanej w 2018 r. ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych zakładały, że cena pojazdów elektrycznych zrówna się z cenami pojazdów spalinowych ok. 2022-2023 r., poziom cen jednak nie zrównał się, a zakup nowych pojazdów, spełniających wymogi ustawy o elektromobilności może nieść ze sobą istotny wzrost cen świadczonych usług, czemu rząd chce przeciwdziałać;
- zmiana ma także na celu wsparcie JST, w czasach niepewnej sytuacji światowej gospodarki, odczuwalnego niepokoju społecznego związanego m.in. ze wzrostem inflacji oraz przerwami w łańcuchach dostaw; w ostatnich latach miało to wpływ bezpośrednio na możliwości zakupowe oraz wymianę floty pojazdów służących do realizacji zadań publicznych przez JST, które nie były w stanie w szybkim tempie pozyskać i przeznaczyć większych środków na rozwój zero- i niskoemisyjnych flot;
- JST nadal będą zobowiązane do zakupu pojazdów nisko- i zeroemisyjnych, ze względu na funkcjonujące regulacje unijne, dotyczące m.in. zielonych zamówień publicznych.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

W jakim celu wprowadzono tę nowelizację?

Wprowadzane zmiany przyczynią się do poprawy jakości powietrza poprzez redukcję emisji pochodzących z transportu. Badania pokazują, że w związku ze złą jakością powietrza, co roku przedwcześnie umiera w Polsce ok. 50 tys. ludzi – to tak, jakby z mapy co roku znikało miasto wielkości Skierniewic. Dlatego podjęto się różnych działań, które mają poprawić jakość powietrza, transport jest drugim źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza w Polsce.

Rozwój zeroemisyjnego transportu zbiorowego spowoduje wzrost komfortu i udziału podróży środkami komunikacji zbiorowej. Poprawi też konkurencyjność transportu zbiorowego względem indywidualnego. Proponowane rozwiązania wpisują się w pozostałe działania rządu i konsekwentnie zmierzają do upowszechniania idei powszechnego wykorzystywania środków transportu przyjaznych środowisku.

Jaki jest stan faktyczny i jakie są możliwości rozwoju elektromobilności PTZ w Polsce?

Jak podaje ZMP, wg stanu na koniec czerwca 2023 r. w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców było łącznie 8 248 autobusów, w tym 661 autobusów elektrycznych oraz 223 trolejbusów. Wymianie będzie podlegać 7 364 autobusów. 9 z tych miast nie posiada żadnego autobusu zeroemisyjnego, który jest droższy od spalinowego o 290%, od niskoemisyjnego o 130% i od hybrydowego o 75%.

Przyjęto cenę autobusu zeroemisyjnego na poziomie 3,5 mln PLN netto oraz 1,5 mln PLN netto w przypadku autobusu spalinowego (tej samej klasy). Biorąc pod uwagę naturalne tempo wymiany floty oraz koszty, zastąpienie całej pozostałej floty autobusów spalinowych będzie wiązać się z wydatkami w kwocie rzędu 25,7 mld PLN oraz zajmie 15-16 lat. Całkowita różnica w kosztach pomiędzy zakupem autobusów spalinowych oraz zasilanych paliwami alternatywnymi wynosi ok. 14,7 mld PLN. Oznacza to dodatkowe koszty związane z wymianą floty na zeroemisyjną w stosunku do spalinowej dla zobowiązanych miast, w kwocie 920 mln PLN rocznie.

Maksymalny rozważany poziom wsparcia finansowego wynosi 100% różnicy w koszcie zakupu pomiędzy autobusem zeroemisyjnym, a spalinowym (ok. 2 mln PLN) tj. 0,92 mld PLN rocznie. Ten poziom wsparcia zapewniłby pokrycie dodatkowych wydatków niezbędnych do poniesienia przez JST na realizację zobowiązań w całości.

To "ostatni dzwonek" dla JST, organizatorów i operatorów PTZ, którzy chcieliby zakupić jeszcze tabor spalinowy (w tym niskoemisyjny) i hybrydowy w wyniku przetargu, który trzeba ogłosić i wybrać ofertę przed końcem roku 2025. Od 1 stycznia 2026 r. przetargi mają dotyczyć już tylko pojazdów zeroemisyjnych (elektrobusów, autobusów wodorowych, trolejbusów i tramwajów). Przetarg MZDiK z 29. listopada br. na pakiet linii: 8 (po operatorze Irex-4), 13 (po operatorach: Irex-4 i DLA), 2, 5, 6, 22, 25 i 26 (po operatorze Michalczewski, na linii 25 część zadań), w którym zapisano wymóg taboru spalinowego w liczbie 25 szt. + 3 rezerwowych będzie ostatnim na pojazdy z silnikiem wysokoprężnym.

Czyżby miał rację założyciel firmy Solaris Bus & Coach - Pan Krzysztof Olszewski, który w 2006 r. podczas premiery autobusu hybrydowego SU 18 III hybrid na targach IAA powiedział "Diesel ist tot! Es lebe die Elektrizität!" ("Diesel umarł! Niech żyje elektryczność!")?. Równe 20 lat później autobusy z silnikiem "diesla" znikają bowiem z przetargów, a w ciągu kolejnych ok. 15 lat znikną z zajezdni operatorów miejskich.

Użyte w artykule skrótowce i skróty:
GIOŚ - Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (urząd polskiej administracji rządowej);
IAA - Internationale Automobil-Ausstellung - wystawa motoryzacyjna (aut dostawczych i autobusów odbywająca się w latach parzystych w Hanowerze, Dolna Saksonia, Niemcy);
IGKM - Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej;
JST - jednostka samorządu terytorialnego;
KPO - Krajowy Plan Odbudowy (polski program reform i inwestycji będący częścią unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, który stanowi główny element Next GenerationEU. Plan ma pomóc Polsce w łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19);
KPRM - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów;
KWRiST - Komisja Wspólna Rządu i Samorzadu Terytorialnego - organ pomocniczy RM
MKiŚ - Ministerstwo Klimatu i Środowiska;
MZDiK - Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji (zakład budżetowy m.n.p.p. Radom, organizator transportu zbiorowego na terenie miasta);
NO_x - tlenki azotu;
NO₂ - dwutlenek azotu;
PAP - Polska Agencja Prasowa;
PM - Particulate Meter - pyły zawieszone (czastki stałe);
PM_2,5 - Particulate Meter 2,5 - cząstki stałe o średnicy do 2,5 mikrona;
PTZ - publiczny transport zbiorowy (komunikacja miejska, podmiejska, gminna);
RM - Rada Ministrów;
RP - Rzeczpospolita Polska;
SU 18 III hybrid - miejski niskopodłogowy autobus hybrydowy 3. generacji Solaris Urbino klasy mega (przegubowy, o długości 18 m);
UE - Unia Europejska;
ZE PAK - Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin.

Wśród działań zmierzających do poprawy warunków rozwojowych miast wymieniono:
- realizację niskoemisyjnych strategii miejskich i związanych z poprawą jakości powietrza;
- realizację strategii zrównoważonej mobilności miejskiej, w powiązaniu z działaniami dotyczącymi kompleksowych programów rozbudowy infrastruktury systemów PTZ.

Wśród działań zmierzających do pełniejszego wykorzystania potencjału największych polskich aglomeracji wymieniono:
- wprowadzenie preferencji i zachęt przyczyniających się do zmian dotychczasowych zachowań mobilnych obywateli na rzecz użytkowania transportu zbiorowego, jako podstawowego środka komunikacji w obszarach miejskich i ich strefach podmiejskich;
- tworzenie warunków do rozwoju elektromobilności m.in. poprzez ułatwienia w lokalizowaniu stacji do ładowania pojazdów elektrycznych, zakup elektrobusów itp. oraz wspieranie miast w rozwoju niskoemisyjnego transportu zbiorowego;
- wprowadzanie uregulowań prawnych i organizacyjnych przyczyniających się do wzrostu użytkowania pojazdów elektrycznych;
- wspieranie miast w wymianie taboru transportu miejskiego na ekologiczny i zeroemisyjny (np. elektrobusy we wszystkich miastach wojewódzkich).

Zmiany w indywidualnej i zbiorowej mobilności mają być wdrażane poprzez:
- włączenie PTZ w aglomeracjach w projekt "Wspólny Bilet", integrację biletową pasażerskiego transportu kolejowego z innymi środkami PTZ;
- przygotowanie mechanizmów koordynacji zasad świadczenia usług PTZ na poziomie województwo-powiat-gmina;
- rozbudowę łańcuchów ekomobilności w miastach i ich obszarach funkcjonalnych oraz budowę systemów ładowania pojazdów zeroemisyjnych;
- działania na rzecz zmniejszenia udziału przejazdów indywidualnym transportem zmotoryzowanym i zachęcenia do korzystania z PTZ;
- promocję ruchu rowerowego i pieszego;
- wsparcie dla systemów współdzielenia pojazdów, zwłaszcza na obszarach wiejskich;
- stopniową wymianę taboru wykorzystywanego do świadczenia usług publicznego transportu na ekologiczny, zeroemisyjny, przystosowany do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych.

Celem głównym polityki regionalnej jest efektywne wykorzystanie endogenicznych potencjałów terytoriów i ich specjalizacji dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju kraju. Strategia ta definiuje 3 cele szczegółowe, a w ramach nich kierunki działań. Cel szczegółowy nr 1 "Zwiększenie spójności rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, środowiskowym i przestrzennym" nakierowany jest na takie obszary strategicznej interwencji jak: obszary zagrożone trwałą marginalizacją, miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze, Śląsk oraz wschodnią Polskę. W ramach tego celu określono kierunek działań nr 1.5 – „Rozwój infrastruktury wspierającej dostarczanie usług publicznych i podnoszącej atrakcyjność inwestycyjną obszarów", dotyczący także infrastruktury transportowej. Działania mają objąć lepsze skomunikowanie obszarów miejsko-wiejskich i wiejskich z miastami, inwestycje zwiększające dostępność do usług publicznych wewnątrz jednostek administracyjnych (infrastruktura transportowa oraz rozwój usług i środków transportu zbiorowego na obszarach wiejskich) oraz zwiększenie wykorzystania potencjału kolejowego. Jako działania w ramach przywołanego celu wymieniono m.in.:
- realizację niskoemisyjnych strategii miejskich związanych z poprawą jakości powietrza oraz adaptacją do zmian klimatu obszarów miejskich, w powiązaniu z działaniami dotyczącymi wykorzystania OZE i ochroną środowiska naturalnego;
- stopniową wymianę taboru wykorzystywanego do świadczenia usług transportu zbiorowego na ekologiczny, zeroemisyjny i przystosowany dla osób starszych i osób z niepełnosprawnościami;
- opracowywanie i wdrażanie przez miasta planów zrównoważonej mobilności miejskiej, w szczególności promowanie ruchu pieszego i rowerowego;
- rozwijanie i integrowanie systemów transportu zbiorowego usprawniającego jakość połączeń w miastach, między nimi a ich wiejskim otoczeniem i ważnymi sąsiadującymi ośrodkami.

Jako priorytet usprawnienia zarządzania transportem miejskim określono redukcję kongestii w miastach i ich obszarach funkcjonalnych, m.in. poprzez zwiększenie udziału PTZ w przewozach pasażerskich, promowanie łańcuchów ekomobilności – ruchu rowerowego i pieszego oraz promowanie wykorzystania transportu szynowego. Priorytet ten będzie realizowany poprzez m.in.:
- integrację systemów transportu miejskiego poszczególnych gałęzi;
- zwiększenie dostępności do PTZ, dla osób z niepełnosprawnością i o ograniczonej możliwości poruszania się;
- tworzenie w centrach miast stref uspokojonego ruchu, z ograniczoną dostępnością dla samochodów osobowych i ciężarowych;
- zwiększenie roli transportu szynowego w obsłudze transportowej regionalnej i w obrębie obszarów aglomeracyjnych i miejskich;
- stopniową wymianę taboru publicznego transportu zbiorowego na ekologiczny, zeroemisyjny, przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością i osób o ograniczonej możliwości poruszania się;
- upowszechnienie nowych form mobilności poprzez: wydzielanie obszarów zamieszkania oraz stref z ograniczonym ruchem, promocję wspólnego podróżowania, proekologiczną politykę parkingową, promowanie ruchu rowerowego i pieszego, promowanie rozwiązań ograniczających popyt na transport;
- włączenie PTZ w aglomeracjach w projekt "Wspólny Bilet".

W ramach kierunku 5 Strategii uwzględniono działania wymienione w poprzednich kierunkach. W dokumencie wskazano, że wsparcie udzielane będzie m.in. dla:
- rozwiązań w zakresie promocji użytkowania niskoemisyjnych środków transportu, w tym elektromobilności;
- wdrażania innowacyjnych systemów zarządzania ruchem;
- modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej, transportu zbiorowego i systemów współdzielenia pojazdów i jednoczesnym ograniczaniu używania indywidualnych pojazdów z napędem spalinowym.

W dokumencie, w zakresie działań organizacyjno-systemowych, w szczególności przewiduje się:
- promowanie elektryfikacji transportu drogowego;
- promowanie niskoemisyjnych i efektywnych energetycznie środków transportu, zasilanych alternatywnymi źródłami energii (paliwami);
- promowanie wykorzystania samochodów elektrycznych oraz przygotowanie do sukcesywnego wdrażania pojazdów autonomicznych;
- upowszechnienie nowych form mobilności poprzez informację dla pasażerów, integrację taryfową, wydzielanie stref zamieszkania i politykę przestrzenną, rozwijanie systemów współdzielenia, działania edukacyjne;
- tworzenie stref ograniczonej emisji transportu;
- stwarzanie zachęt dla samorządów w celu wymiany taboru na autobusy z napędem alternatywnym, w tym elektrycznym lub hybrydowym.

Działaniem wymienionym w ramach tego kierunku jest także zmniejszenie kongestii transportu poprzez:
- zwiększanie udziału transportu zbiorowego w przewozie osób;
- wydzielanie korytarzy transportowych zarezerwowanych dla transportu zbiorowego;
- zintegrowanie PTZ w miastach oraz obszarach aglomeracji miejskich wraz z budową systemów parkowania P & R i B & R;
- optymalizację i integrację przewozów miejskich i aglomeracyjnych oraz regionalnych systemów transportu osób;
- promocję ruchu pieszego i rowerowego oraz rozbudowę łańcuchów ekomobilności.

"Plan Rozwoju Elektromobilności w Polsce. Energia dla przyszłości" jako cele wskazuje:
- stworzenie warunków dla rozwoju elektromobilności Polaków;
- rozwój przemysłu elektromobilności;
- stabilizację sieci elektroenergetycznej.

Projekt KPO jest wstępną wersją dokumentu programowego stanowiącego podstawę dla ubiegania się o wsparcie z europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności. Plan służył będzie promowaniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – poprzez:
- zwiększenie odporności;
- gotowość na wypadek sytuacji kryzysowych;
- zdolność dostosowawczą i potencjał wzrostu gospodarczego;
- łagodzenie społecznych i gospodarczych skutków kryzysu;
- wspieranie zielonej transformacji oraz przyczynianie się do realizacji unijnych celów w zakresie klimatu;
- transformację cyfrową.

Adresatami proponowanych działań są JST, które otrzymają wsparcie m.in. w zakresie inwestycji w rozbudowę infrastruktury i w środki transportu – zapewniających czyste środowisko, w tym w zeroemisyjny tabor autobusowy. Jednym z celów szczegółowych planu jest zielona transformacja gospodarki oraz rozwój zielonej, inteligentnej mobilności. Oczekiwanymi rezultatami są m.in.:
- zmniejszenie narażenia na zanieczyszczenie powietrza przez cząstki stałe (PM_2,5 i PM₁₀);
- wzmocnienie udziału zbiorowego PTZ w transporcie pasażerskim ogółem.

Realizacja planu skoncentrowana będzie wokół pięciu komponentów:
- komponent A – Odporność i konkurencyjność gospodarki;
- komponent B – Zielona energia i zmniejszenie energochłonności;
- komponent C – Transformacja cyfrowa;
- komponent D – Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia;
- komponent E – Zielona, inteligentna mobilność.

W ramach każdego z komponentów określono cel, cele szczegółowe, reformy i inwestycje. Cel komponentu B to "Ograniczenie negatywnego oddziaływania gospodarki na środowisko przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności i bezpieczeństwa energetycznego oraz ekologicznego kraju". W ramach tego celu określono cel szczegółowy nr B2 – "Zwiększenie wykorzystania OZE", a w nim reformę nr B2.1 – "Poprawę warunków dla rozwoju technologii wodorowych oraz gazów zdekarbonizowanych" i inwestycję nr B2.1.1 – "Inwestycje w technologie wodorowe, wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru". W ramach tej inwestycji wspierane będą prace nad opracowaniem technologii w takich obszarach, jak np. odnawialny wodór (zielony), ogniwa paliwowe i inne paliwa alternatywne oraz magazynowanie energii.

Cel komponentu E to "Rozwój zrównoważonego, bezpiecznego i odpornego systemu transportowego zapewniającego odpowiednią obsługę potrzeb gospodarki i społeczeństwa". W ramach tego celu określono cele szczegółowe:
- cel nr E1 – "Zwiększenie udziału zero- i niskoemisyjnego transportu oraz przeciwdziałanie i zmniejszenie negatywnego oddziaływania transportu na środowisko", a w nim reformę E1.1 – "Wzrost wykorzystania transportu przyjaznego dla środowiska";
- cel nr E2 – "Zwiększenie dostępności transportowej, bezpieczeństwa i cyfrowych rozwiązań", a w nim reformy: E2.1 – "Zwiększenie konkurencyjności sektora kolejowego" oraz E2.2 – "Zwiększenie bezpieczeństwa transportu".

W ramach reformy nr E1.1 określono dwie inwestycje:
- nr E1.1.1 – "Wsparcie dla gospodarki niskoemisyjnej oraz
- nr E1.1.2 – "Zero- i niskoemisyjny transport zbiorowy (autobusy)".

Dokument zakłada - w ramach reformy - nowelizację ustawy o elektromobilności – podwyższającą wymagane poziomy pojazdów ekologicznych w zamówieniach publicznych. Dokument zakłada, że w pierwszym okresie odniesienia, co najmniej 32% zamawianych autobusów musi być napędzanych paliwami alternatywnymi, w tym połowa powinna być pojazdami zeroemisyjnymi, natomiast w drugim okresie udział ten wzrośnie do 46%. Jednocześnie przewiduje się wprowadzenie ustawowego obowiązku wymiany autobusów na elektryczne i wodorowe w miastach pow. 100 tys. mieszkańców (od 2025 r. każdy przetarg w takich miastach powinien dotyczyć autobusów elektrycznych lub wodorowych)*.

* Treść tego zapisu będzie wiodącym tematem kolejnego artykułu.

Kolejną strategią jest „Strategia rozwoju miejskiego ROF. Dokument określa misję ROF, cele strategiczne i operacyjne oraz planowane działania. Celem strategicznym nr 3 jest "Poprawa funkcjonalności ROF", a w nim celem operacyjnym nr 3.1. "Poprawa funkcjonalności systemu transportowego ROF". W ramach tego celu przewidziane zostały następujące działania:
- nr 3.1.1 – Budowa sieci węzłów komunikacyjnych w ROF;
- nr 3.1.2 – Priorytetyzacja transportu publicznego w Radomiu;
- nr 3.1.3 – Integracja transportu zbiorowego w ramach ROF;
- nr 3.1.4 – Poprawa stanu lokalnej infrastruktury drogowej ROF;
- nr 3.1.5 – Rozbudowa sieci infrastruktury rowerowej.

Według Strategii wysokiej jakości zintegrowane węzły komunikacyjne mogą w dużym stopniu przyczynić się do ograniczenia indywidualnego transportu samochodowego w ramach ROF, w tym w szczególności w Radomiu. Ułatwienie komunikacji między terenami podmiejskimi, a Radomiem jest możliwe poprzez utworzenie regionalnych i granicznych węzłów komunikacyjnych, które powinny być umiejscowione na obrzeżach miasta i sprawnie połączone z jego transportem publicznym. Dokument sugeruje, by węzeł południowy został zlokalizowany na os. Południe, przy trasie średnicowej i LK nr 8 i 22 przy projektowanym p.o. PKP Radom Południowy, węzeł wschodni zlokalizowany na os. Gołębiów I przy p.o. PKP Radom Gołębiów, północny w pobliżu DW 735 na Józefowie przy Szpitalu Wojewódzkim, a zachodni na granicy miasta przy ul. Przytyckiej na Wacynie (DW 740) oraz opcjonalnie w rejonie ul. Kieleckiej na styku Zamłynia, Koziej Góry, Kierzkowa i Halinowa (DW 735), który obsługiwałby gm. Kowala i Wolanów oraz autobusy dalekobieżne. W stosunku do węzłów południowego i wschodniego wg Strategii uzasadnione jest podjęcie starań o utworzenie p.o. PKP obsługiwanych przez KM. Ze względu na istniejący układ komunikacyjny ROF, funkcję węzła granicznego dla gminy Skaryszew pełniłby węzeł regionalny. Uzasadniona jest także budowa systemu parkingów P & R, B & R i K & R przy stacjach i przystankach kolejowych.

W tym opracowaniu jest oczywiście mowa o liniach tramwajowych (Józefów) - Os. Michałów - Śródmieście - stacja Radom Główny - os. Ustronie - os. Prędocinek oraz os. Gołębiów I - Śródmieście - stacja Radom Główny - os. Ustronie (z liczbą wagonów - 13 szt.) oraz o liniach trolejbusowych na sześciu korytarzach transportowych.

"Strategia Rozwoju Elektromobilności dla Gminy Miasta Radomia" jako istniejące problemy wskazuje m.in.: uciążliwy hałas drogowy w mieście, zanieczyszczenie powietrza pochodzące z pojazdów publicznych i indywidualnych, rosnącą liczbę samochodów osobowych zarejestrowanych na terenie Radomia i wybór samochodu osobowego, jako głównego środka transportu przez wielu mieszkańców miasta oraz nieodpowiedni komfort i długi czas przejazdu publicznymi środkami transportu. Strategia wyznacza trzy cele strategiczne, a w nich cele operacyjne:
- nr I – "Zeroemisyjny transport publiczny", a w nim cele operacyjne:
   − nr I.1 – "Wymiana taboru komunikacji miejskiej na zeroemisyjny";
   − nr I.2 – "Zmniejszenie emisji szkodliwych substancji do atmosfery poprzez pojazdy komunikacji miejskiej";
   − nr I.3 – "Zwiększenie atrakcyjności komunikacji zbiorowej dla mieszkańców miasta";
- nr II – "Elektromobilne miasto", a w nim cele operacyjne:
   − nr II.1 – "Wdrożenie transportu ekologicznego do struktur samorządowych";
   − nr II.2 – "Stworzenie ogólnomiejskiej sieci ładowania pojazdów elektrycznych";
   − nr II.3 – "Wykreowanie warunków do korzystania z transportu zeroemisyjnego przez mieszkańców miasta";
- nr III – "Ekologiczni mieszkańcy", a w nim cele operacyjne:
   − nr III.1 – "Rozwój systemu rowerów miejskich na terenie miasta Radomia";
   − nr III.2 – "Budowanie wiedzy z zakresu elektromobilności wśród najmłodszych mieszkańców";
   − nr III.3 – "Promowanie zachowań proekologicznych wśród radomian".

Dokument przywołuje konieczność doposażenia floty pojazdów komunikacji miejskiej w odpowiednią liczbę autobusów zeroemisyjnych. W Strategii określono etapy wyposażania taboru w pojazdy zeroemisyjne jako:
- Etap E1 – zrealizowany w II połowie 2020 r. – zakup 10 elektrobusów (SU 12 IV electric, #2000-2009), instalacja dwóch ładowarek szybkich (DC, pętle OS. GOŁĘBIÓW I i OS. POŁUDNIE) oraz 10 stanowisk wolnego ładowania (AC) na terenie zajezdni, obsługiwane linie – 1 (wszystkie brygady) oraz 7,9, 10 i 24 (zadania łączone, wcześniej ponadto linie 14, 19 i 23 na zadaniach łączonych) i uzupełniająco 12 (wybrane brygady);
- Etap E2 – zrealizowany w 2021 r. – zakup 9 elektrobusów (SU 12 IV electric, #2010-2018), instalacja jednej ładowarki szybkiej (DC) na pętli OS. MICHAŁÓW oraz 9 stanowisk wolnego ładowania (AC) na terenie zajezdni, obsługiwana linia – 3 (wszystkie brygady dzienne, poza zadaniem łączonym z linią nocną N3) i 7 (zadanie łączone);
- Etap E3 – zrealizowany tylko w części w 2023 r. zakup 11 elektrobusów przegubowych (SU 18 IV electric, #2100-2105)*, instalacja dwóch ładowarek szybkich (DC) na pętlach OS. MICHAŁÓW i OS. POŁUDNIE i 11 stanowisk ładowania wolnego (AC) na terenie zajezdni, obsługa linii 7 (docelowo wszystkie brygady dzienne, poza zadaniami łączonymi z liniami 1 i 7 oraz z liniami nocnymi N1 i N2; * zakupiono tylko 6 elektrobusów przegubowych, stan na 16 grudnia 2024 r.);
- Etap E4 – zakup 9 elektrobusów przegubowych, instalacja dwóch ładowarek szybkich (DC) na pętlach OS. GOŁEBIÓW I i OS. PRĘDOCINEK oraz 9 stanowisk ładowania wolnego (AC) na terenie zajezdni, obsługa linii 9 (wszystkie brygady dzienne, poza zadaniami łączonymi z linią 1);
- Etap E5 – zakup 5 elektrobusów, instalacja jednej ładowarki szybkiej (DC) na pętli OS. ZAMŁYNIE oraz 5 stanowisk ładowania wolnego (AC) na terenie zajezdni, obsługa linii 2 (wszystkie brygady);
- Etap E6 – zakup 6 elektrobusów, instalacja jednej ładowarki szybkiej (DC) na pętli KAPTUR / Folwarczna oraz 6 stanowisk ładowania wolnego (AC) na terenie zajezdni, obsługa linii 15 (wszystkie brygady).

Dla etapów od E3 do E6 dokument nie wyznaczył ram czasowych, określając jedynie okres realizacji zadania wymiany taboru na lata 2020-2035. Strategia wyznacza zakres wymagań dla pojazdów dotyczący obsługi osób niepełnosprawnych: całkowicie niska podłoga, brak stopni poprzecznych, rampa, przestrzeń na wózek, SDIP, w tym audio i inne ułatwienia.

Dokument zawiera ponadto planowane lokalizacje ogólnodostępnych punktów ładowania elektrobusów w Radomiu. Natomiast SDIP oraz system roweru miejskiego uznano za elementy Smart City.

W ramach harmonogramu działań wymieniono w dokumencie także inne działania, takie jak:
- zakup zeroemisyjnych busów do przewozu osób niepełnosprawnych;
- rozwój SDIP;
- modernizacja przystanków;
- rozwój sieci tras rowerowych;
- uruchomienie sieci miejskich hulajnóg i skuterów elektrycznych;
- wymiana samorządowej floty samochodowej oraz floty spółek miejskich.

Wg danych zawartych w ww. dokumencie, na terenie miasta zlokalizowanych jest 574 przystanki autobusowe, z czego 259 jest wyposażonych w wiaty (w tym dwie "zielone"), a 50 posiada elektroniczne tablice SDIP (łącznie funkcjonuje 68 e-tablic). Planowany jest zakup kolejnych 20. 125 przystanków jest dostępnych dla przewoźników komercyjnych (w tym linii podmiejskich) oraz operatorów linii gminnych.

W najbliższym czasie planowane są następujące drobne zmiany w przebiegu linii komunikacji miejskiej w Radomiu:
- linia 10 – po wybudowaniu pętli docelowej WACYN SZPITAL przy ul. Uniwersyteckiej oraz dróg dojazdowych w obrębie nowego osiedla Radiostacja (na Wacynie), w tym łącznika pomiędzy ul. Osiową, a Przytycką, planowane jest wydłużenie trasy od ul. Osiowej do nowej pętli;
- linia 11 – po oddaniu do użytku p.o. PKP Radom Gołębiów planuje się wydłużenie trasy tej linii do pętli OS. GOŁĘBIÓW I, znajdującej się w nowym miejscu przy nowo budowanej trasie N-S, tj. w sąsiedztwie tego przystanku kolejowego;
- linia 20 – po wybudowaniu ul. Sołtykowskiej (na odcinku od ul. Źródłowej do ul. Zbożowej lub Jastrzębskiego) planowane jest wydłużenie trasy do nowej pętli w dzielnicy Nowiny Malczewskie (wg SIM);
- linia 25 – wydłużenie trasy od pętli POTKANÓW (z uwagi na zbyt mało miejsca na tabor tej linii) przez ulice: Stalową, Starokrakowską, Szydłowiecką, Kielecką do przebudowanej pętli PRUSZAKÓW.

W opracowanej w 2018 r. "Analizie kosztów i korzyści związanych z wykorzystaniem przy świadczeniu usług komunikacji miejskiej autobusów zeroemisyjnych dla Gminy Miasta Radomia" do obsługi taborem zeroemisyjnym wskazano określone linie komunikacyjne wdrażane w sześciu etapach:
- w 1. etapie – linia 1, ze stanowiskami do szybkiego (DC) ładowania pantografowego elektrobusów na pętlach OS. GOŁĘBIÓW I i OS. POŁUDNIE, z uzupełniającą obsługą linii 12 oraz - w ramach zadań łączonych - linii 7, 9, 10 i 24 (w pewnym okresie również linii 14, 19 i 23);
- w 2. etapie – linia 3 oraz - w ramach zadań łączonych - linii 7 ze stanowiskiem do szybkiego (DC) ładowania pantografowego elektrobusów na pętli OS. MICHAŁÓW;
- w 3. etapie – linia 7, z dodatkowymi stanowiskami do szybkiego (DC) ładowania pantografowego elektrobusów przegubowch na pętlach: OS. MICHAŁÓW i OS. POŁUDNIE;
- w 4. etapie – linia 9, z dodatkowym stanowiskiem do szybkiego (DC) ładowania pantografowego elektrobusów przegubowych na pętli OS. GOŁĘBIÓW I oraz ze stanowiskiem na pętli OS. PRĘDOCINEK;
- w 5. etapie – linia 2, ze stanowiskiem do szybkiego (DC) ładowania elektrobusów na pętli OS. ZAMŁYNIE;
- w 6. etapie – linia 15, ze stanowiskiem do szybkiego (DC) ładowania elektrobusów na pętli KAPTUR / Folwarczna lub alternatywnie – linie 21 i 25, z dodatkowym stanowiskiem szybkiego (DC) ładowania elektrobusów na pętli OS. PRĘDOCINEK (rozwiązanie mniej preferowane od elektryfikacji linii 15) oraz linia 11, której elektryfikacja nastąpi po wprowadzeniu zmiany planowanej trasy polegającej na jej skierowaniu do pętli OS. GOŁĘBIÓW I - w jej nowej lokalizacji obok p.o. PKP Radom Gołębiów wraz z budową dodatkowego stanowiska ładowania szybkiego (DC).

W przypadku znacznej przebudowy układu połączeń komunikacyjnych na terenie Radomia, wyznaczenie linii do elektryfikacji nastąpi ponownie, przy czym dopuszcza się wykorzystanie zakupionych pojazdów do obsługi innych linii lub – w przypadku zadań wieloliniowych na kilku liniach ze wspólnym przystankiem krańcowym wyposażonym w stację ładowania szybkiego (DC). Łączna liczba autobusów zeroemisyjnych będzie zawsze adekwatna do progów wymaganych dla danego okresu ustawą o elektromobilności, natomiast trasy linii (układ połączeń) będą dostosowywane do sieci drogowej, rozwoju miasta i korytarzy wysokiej jakości obsługi komunikacyjnej.

Niezależnie od powyższego, na terenie zajezdni MPK proponuje się lokalizację ładowarek zajezdniowych do nocnego doładowywania baterii trakcyjnych – po jednej na każdy użytkowany przez MPK sp. z o.o. autobus zeroemisyjny. Podobnie autobusy zeroemisyjne wprowadzane do eksploatacji przez operatorów zewnętrznych w ramach nowych kontraktów powinny być doładowywane w okresie nocnego postoju na terenie ich parkowania.

Użyte w artykule skrótowce i skróty:
AC - alternating current - ładowanie prądem przemiennym (na stacji wolnego ładowania, na zajezdni autobusowej);
B & R - Bike & Ride - parkuj i jedź (miejsce zamiany i pozostawienia indywidualnego środka transportu na zbiorowy, np. rower na pociąg/autobus);
CNG - compressed natural gas (sprężony gaz ziemny, alkan C1 - metan, do silników o ZI);
DC - direct current - ładowanie prądem stałym (na stacji szybkiego ładowania, na pętli autobusowej);
DW - droga wojewódzka;
H₂ - hydrogenium (wodór, sprężony gaz);
ITS - inteligentne systemy transportu;
KM - Koleje Mazowieckie sp. z o.o. (samorządowy przewoźnik kolejowy woj. mazowieckiego);
KPO - Krajowy Plan Odbudowy (polski program reform i inwestycji będący częścią unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, który stanowi główny element Next GenerationEU. Plan ma pomóc Polsce w łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19);
K & R - Kiss & Ride - pocałuj i jedź (miejsce zamiany bez pozostawiania indywidualnego środka transportu na zbiorowy, np. auto na pociąg);
LK - linia kolejowa;
LNG - liquefied natural gas (skroplony gaz ziemny, alkan C1 - metan, do silników o ZI);
MPK - Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji sp. z o.o. w Radomiu (operator komunalny, podmiot wewnętrzny);
MŚP - małe i średnie przedsiębiorstwa;
OZE - odnawialne źródła energii;
PM_2,5 - Particulate Meter 2,5 - cząstki stałe o średnicy do 2,5 mikrona;
PM₁₀ - Particulate Meter 10 - cząstki stałe o średnicy do 10 mikronów;
p.o. PKP - kolejowy przystanek osobowy Polskich Kolei Państwowych (zatrzymują się na nich tylko pociągi osobowe);
P & R - Park & Ride - parkuj i jedź (miejsce zamiany i pozostawienia indywidualnego środka transportu na zbiorowy, np. auto na pociąg);
PTC - Public Transport Consulting - polska firma consultingowa z Gdyni;
PTZ - publiczny transport zbiorowy (komunikacja miejska, podmiejska, gminna);
ROF - Radomski Obszar Funkcjonalny - obejmuje powiat grodzki (m.n.p.p.) Radom (WR) oraz powiat ziemski radomski (WRA, w tym 13 JST: 1 m. - Pionki, 4 m.-gm. - Iłża, Jedlnia-Letnisko, Przytyk i Skaryszew oraz 8 gm. - Gózd, Jastrzębia, Jedlińsk, Kowala, Pionki, Wierzbica, Wolanów i Zakrzew);
SDIP - system dynamicznej informacji pasażerskiej;
SIM - system informacji miejskiej;
SU 12 IV electric - miejski niskopodłogowy autobus elektryczny 4. generacji Solaris Urbino klasy maxi (o długości 12 m);
SU 18 IV electric - miejski niskopodłogowy autobus elektryczny 4. generacji Solaris Urbino klasy mega (przegubowy, o długości 18 m);
UE - Unia Europejska.

Zmiana lokalizacji obu ww. pętli była już zaplanowana w dokumencie z 2021 r. pt. "Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Gminy Miasta Radomia na lata 2022-2030" [Marcin Gromadzki, PTC, Gdynia-Radom, czerwiec-listopad 2021 r.] będącym załącznikiem nr 1 do Zarządzenia nr 2950/2021 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 5 listopada 2021 r. ws. przeprowadzenia konsultacji społecznych na terenie miasta Radomia w celu zebrania propozycji, uwag i wniosków do projektu aktualizacji dokumentu pod tym samym tytułem.

** Będą to kolejne elektrobusy dla MPK Radom, które obejmie "elektryfikacją" (swoim taborem) kolejne linie miejskie. W ww. planie są zawarte informacje dotyczące wydłużenia i korekty tras oraz "elektryfikacji" poszczególnych linii. Szczegóły podamy w kolejnym artykule.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Projekt został dofinansowany w ramach naboru w działaniu 3.1 "Zrównoważona mobilność miejska", który jest skierowany do miast wojewódzkich Makroregionu Polski Wschodniej oraz do miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze z liczbą mieszkańców >100 tys. (liczba ludności Radomia wg GUS: w roku 1996 r. - >232 tys., w 2021 r. - 201 tys., w 2023 r. - poniżej 197 tys. W roku 2022 Radom stracił miano miasta 200-tysięcznego.

Radomski projekt był drugim wybranym do dofinansowania projektem w Polsce (1. został projekt z Olsztyna, woj. warmińsko-mazurskie). Ten niekonkurencyjny nabór dotyczący zrównoważonej mobilności miejskiej w programie Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej potrwa do 18 grudnia 2025 r. Program ten jest finansowany z EFRR. Projekty w ramach tego programu mają wspierać rozwój biznesu, adaptować miasta do zmian klimatu, wspierać niskoemisyjną mobilność miejską, ochronę bioróżnorodności, inteligentne sieci dystrybucji energii elektrycznej, dostępność kolejową i drogową oraz zrównoważoną turystykę. Budżet całego POPW na lata 2021-2027 wynosi 2,65 mld EUR.

Użyte w artykule skrótowce i skróty:
BRD - bezpieczeństwo ruchu drogowego;
DC - direct current - ładowanie prądem stałym (na stacji szybkiego ładowania, na pętli autobusowej);
DDR - droga dla rowerów (oznaczona znakami drogowymi: pionowym C-13 i poziomym P-23, ciąg pieszo-rowerowy jest oznaczany znakami: pionowymi C-13/16 w trzech wariantach i poziomymi P-23 i P-26);
EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego;
EUR - euro (waluta);
gm. - gmina (wiejska);
GUS - Główny Urząd Statystyczny - urząd centralny administracji rządowej;
ITS - inteligentny system transportu;
JST - jednostka samorządu terytorialnego;
KM - Koleje Mazowieckie sp. z o.o. (samorządowy przewoźnik kolejowy woj. mazowieckiego);
m. - miasto (gmina miejska);
m-gm. - gmina miejsko-wiejska;
mld - miliardów;
mln - milionów;
m.n.p.p. - miasto na prawach powiatu (powiat grodzki);
MPK - Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji sp. z o.o. w Radomiu (operator komunalny, podmiot wewnętrzny);
MZDiK - Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji (zakład budżetowy m.n.p.p. Radom, organizator transportu zbiorowego na terenie miasta);
PARP - Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (państwowa agencja wykonawcza);
PLN - polski złoty (waluta);
p.o. PKP - kolejowy przystanek osobowy Polskich Kolei Państwowych (zatrzymują się na nich tylko pociągi osobowe);
POPW - Program Operacyjny Polski Wchodniej - woj. mazowieckie należy do Makroregionu Polska Wchodnia po wydzieleniu statystycznym m. st. W-wa wraz z przyległymi powiatami: grodziskim, legionowskim, mińskim, nowodworskim, otwockim, piaseczyńskim, pruszkowskim, warszawskim zachodnim i wołomińskim;
PTC - Public Transport Consulting - polska firma consultingowa z Gdyni;
ROF - Radomski Obszar Funkcjonalny - obejmuje powiat grodzki (m.n.p.p.) Radom (WR) oraz powiat ziemski radomski (WRA, w tym 13 JST: 1 m. - Pionki, 4 m.-gm. - Iłża, Jedlnia-Letnisko, Przytyk i Skaryszew oraz 8 gm. - Gózd, Jastrzębia, Jedlińsk, Kowala, Pionki, Wierzbica, Wolanów i Zakrzew);
P & R - Park & Ride - parkuj i jedź (miejsce zamiany indywidualnego środka transportu na zbiorowy, np. auto na pociąg);
SDIP - system dynamicznej informacji pasażerskiej;
SU 12 IV electric - miejski autobus elektryczny 4. generacji Solaris Urbino klasy maxi (o długości 12 m);
tys. - tysięcy;
UE - Unia Europejska;
wg - według;
ws. - w sprawie;
ww. - wyżej wymienione.

Drugie zapytanie ofertowe MPK Radom wystosowało 2 maja br. i dotyczyło oszacowania dostawy 15 autobusów klasy maxi zasilanych CNG z ilością butli z CH₄ umożliwiającą wykonanie pracy przewozowej w ilości 400 wzkm dziennie. Orientacyjny termin dostawy taboru - po 5 szt. co kwartał 2026 r.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Ponadto MPK Radom ogłosił 24 stycznia br. przetarg nieograniczony na zakup i dostawę w formie leasingu operacyjnego 5 szt. fabrycznie nowych autobusów jednej marki i typu klasy maxi zasilanych ON, identycznych pod względem konstrukcyjnym, parametrów technicznych i wyposażenia. Okres leasingu ma wynosić 60 m-cy (5 lat), podczas których komunalny operator uiści na rzecz wykonawcy 60 miesięcznych równych rat leasingowych licząc od protokolarnego odbioru wspomnianego taboru. Szacunkowa wartość zamówienia wynosi 8,5 mln PLN netto (10,455 mln PLN brutto). Do przetargu stanęły firmy: Solaris Bus & Coach sp. z o.o. oraz MAN Truck & Bus sp. z o.o. (czyli "polski klasyk"). Kryterium techniczne stanowiło 20 pkt. oceny, kryterium ceny - 80 pkt. oceny. 100 pkt. zdobył MAN (87,3 pkt. otrzymał Solaris). Termin realizacji zamówienia upłynął jednak już 15 października br. To już 2 m-ce, jak czekamy na nowe "lwy" (MAN NL280 Lion's City 12) ze starachowickiej montowni. To ostanie chwile na zamawianie pojazdów spalinowych.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

MPK Radom eksploatuje obecnie 25 elektrobusów (19 klasy maxi #2000-#2018 oraz 6 klasy mega #2100-#2105), które zasilane są energią elektryczną z OZE (a nie z elektrowni węglowych - energia na potrzeby elektrobusów ma świadectwo pochodzenia). W tym celu radomski operator komunalny ogłosił 7 lipca ub.r. kolejny przetarg nieograniczony na dostawę energii elektrycznej wytworzonej z OZE w okresie od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2025 r. Zasilane mają być (ze stacji transformatorowych SN/nN 15/0,4 kV) następującje stacje ładowania (wszystkie w grupoe taryfowej B23):
- wolnego ładowania (DC) przy ul. Wjazdowej (Żakowice) na terenie zajezdni o mocy 600 kW (szacunkowe zużycie energii w latach 2024/2025 - 2 494 153 kWh, zakładane zwiększenie mocy do 800 kW);
- szybkiego ładowania (AC) przy ul. gen. Andersa (os. Gołębiów I) na terenie pętli OS. GOŁĘBIÓW I o mocy 300 kW (szacunkowe zużycie energii w latach 2024/2025 - 682 605 kWh);
- szybkiego ładowania (AC) przy ul. Sycyńskiej (os. Południe) na terenie pętli OS. POŁUDNIE o mocy 300 kW (szacunkowe zużycie energii w latach 2024/2025 - 700 092 kWh);
- szybkiego ładowania (AC) przy ul. św. Królowej Jadwigi Andegaweńskiej (os. Michałów) na terenie pętli OS. MICHAŁÓW o mocy 800 kW (szacunkowe zużycie energii w latach 2024/2025 - 1 191 750 kWh).

Otwarcie ofert nastąpiło w sierpniu ub.r. Do przetargu stanęły dwa przedsiębiorstwa: Entrade sp. z o.o. z Jawczyc k/W-wy (woj. mazowieckie) oraz Tauron Sprzedaż sp. z o.o. z Krakowa (woj. małopolskie). Wybrano ofertę tańszą od Taurona z kwotą 4 983 138,34 PLN brutto na łączną ilość energii w wysokości 5 068 600 kWh.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Pojazdy mają posiadać silnik centralny, baterie trakcyjne o pojemności min. 440 kWh, zasięg w ruchu miejskim na pełnym naładowaniu minimum 300 km, ładowanie typu plug-in. Wozy mają być na obecne czasy standardowe - klasa maxi (o długości 12 m ±5%, tzw. "solówki"), niskopodłogowe, z przyklękiem, klimatyzowane, z rekupercją (odzyskiwaniem energii podczas hamowania na potrzeby ładowania baterii akumulatorów (Li-Ion lub NMC) lub baterii kondensatorów, wewnątrz pojazdu mają być 2 tablice SDIP w formie ekranu 22" TFT LCD umieszczone pod sufitem z przodu i po środku pojazdu. Elektrobusy będą też posiadać bramki liczące pasażerów, z układem drzwi 2-2-2. Ładowarki natomiast mają umożliwiać ładowanie dwóch pojazdów jednocześnie i posiadać dynamiczny rozdział mocy.

Wszystkie 20 wozów ma być dostarczone w ciągu roku następującym po roku od dnia podpisania umowy w partiach po 5 elektrobusów co kwartał. Czyli pierwsze 5 wozów trafi do radomskiego MPK do roku od dnia podpisania umowy, następne 5 elektrobusów trafi do 15 m-cy od podpisania tejże umowy, kolejne 5 "elektryków" trafi do Radomia do 1,5 roku od wspomnianego dnia, a ostatnia partia autobusów zeroemisyjnych zaliczy swój debiut liniowy do 21 m-cy od tej wiekopomnej chwili. Ładowarki mają być dostarczone w 11-tym m-cu od dnia podpisania umowy.

3. czerwca br. MPK otworzyło oferty. Do przetargu stawiły się tylko dwie firmy:
- MAN Truck & Bus Polska sp. z o.o. z Wolicy, gm. Nadarzyn, woj. mazowieckie (MAN Bus sp. z o.o. O/Starachowice - produkcja w Starachowicach, woj. świętokrzyskie) na kwotę 56 357 271,60 PLN brutto (45 818 919 PLN netto), co daje cenę jednostkową za autobus MAN Lion's City 12 E wraz z ładowarką w wysokości 2 817 863,58 PLN brutto;
- Solaris Bus & Coach sp. z o.o. (Grupa CAF, produkcja w Bolechowie-Osiedlu, gm. Czerwonak, woj. wielkopolskie) na kwotę 62,238 mln PLN brutto (50,6 mln PLN netto), co daje cenę jednostkową za autobus Solaris Urbino 12 IV electric wraz z ładowarką w wysokości 3 111 900 PLN brutto.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

Obie oferty mieściły się w budżecie radomskiego MPK, które 15. lipca br. wybrało ofertę tańszą (100% przyznanych ofercie punktów) - MAN. Dodajmy, że elektrobusy MAN nie posiadają pantografu - baterie trakcyjne ładowane będą tylko na terenie zajezdni. Wozy pomieszczą 75 pasażerów, w tym 25 na miejscach siedzących, będą dostosowane do osób niepełnosprawnych, z miejscem na wózek dzięcięcy lub inwalidzki, wyświetlacze TFT LCD i LED oraz nagłośnienie SDIP, monitoring, 3 podwójne gniazda USB, kasowniki dotykowe (w tym jeden - z przodu - z funkcją terminala płatniczego).

Gdy w końcu zostanie podpisana umowa w związku z dotacją z ZTP 3.0, zostanie podpisana umowa z firmą MAN Truck & Bus. Od tego dnia będą liczone terminy dostaw poszczególnych partii taboru. Nowych "lwów" należy się spodziewać w przyszłym (2025) i kolejnym (2026) roku. Jest to rekorkowy przetarg - zarówno dla MAN Truck & Bus sp. z o.o., jak i MPK Radom sp. z o.o. Cały proces trwa już 2 lata i potrwa prawie kolejne 2(!). Ponadto sprawa dotyczy rekordowej liczby 20 elektrobusów i 10 ładowarek stacjonarnych w jednym przetargu, a kwota jego realizacji przekracza 90 mln PLN.

Użyte w artykule skrótowce:
CAF - Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles - spółka akcyjna z siedzibą w Beasain w Hiszpanii (Kraj Basków);
IT - Information Technology - technika informatyczna;
KPO - Krajowy Plan Odbudowy (polski program reform i inwestycji będący częścią unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, który stanowi główny element Next GenerationEU. Plan ma pomóc Polsce w łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19);
LCD - liquid-crystal display - wyświetlacz ciekło-krystaliczny;
LED - light-emitting diode - dioda elektroluminescencyjna;
Li-Ion - akumulator litowo-jonowy;
MAN - Maschinenfabrik Augsburg-Nürnberg - spółka europejska, koncern z siedzibą w Monachium w Niemczech (Bawaria);
MPK - Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji sp. z o.o. w Radomiu (operator komunalny, podmiot wewnętrzny);
NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (publiczna instytucja finansowa);
NMC - akumulator litowo-niklowo-manganowo-kobaltowo-tlenkowy (LiNiMnCoO₂);
SDIP - system dynamicznej informacji pasażerskiej;
USB - Universal Serial Bus - uniwersalna magistrala szeregowa (komputerowe złącze komunikacyjne, port/interfejs, również do urządzeń mobilnych);
TFT - Thin Film Transistor - rodzaj matrycy monitora;
ZTP - Zielony Transport Publiczny (program priorytetowy ogłoszony przez NFOŚiGW, finansowany z KPO).

Do 14. marca br. organizatorzy i operatorzy publicznego transportu zbiorowego mogli wnioskować o środki z KPO do CUPT przez dedykowaną aplikację WOD2021. W wyniku rozstrzygnięcia 1. edycji konkursu przyznano środki na zakup 175 autobusów podmiejskich (29 zeroemisyjnych i 146 niskoemisyjnych) dla 26 JST. Alokacja środków podczas tego rozdania wyniosła zaledwie 16%. Do CUPT-KPO 1.0 nie przystąpiła żadna JST z terenu Ziemi Radomskiej.

Drugi nabór rozpoczął się 13. maja br., który zamknięto 14. czerwca br. Wówczas przyznano środki na zakup 323 autobusów podmiejskich (107 zeroemisyjnych i 216 niskoemisyjnych) dla 47 JST i operatorów transportu zbiorowego. Do CUPT-KPO 2.0 przystąpiła jedna JST z terenu powiatu radomskiego - Gmina Wolanów.

Na liście przyjętych projektów znajduje się przedsięwzięcie pt. "Zakup autobusów elektrycznych wraz ze stacjami ładowania dla Gminy Wolanów". Wnioskodawcą jest oczywiście Gmina Wolanów. Projekt uzyskał:
- 36 pkt., co stanowi 67,92% maksymalnej liczby pkt.;
- 14 264 705,60 PLN wydatków całkowitych;
- 11 634 720,00 PLN wydatków kwalifikowanych;
- 10 471 248,00 PLN wnioskowanego wsparcia UE.

jquery lightbox videosby VisualLightBox.com v5.9

W ramach tej inwestycji zakupione będą cztery elektrobusy i cztery stacje ładowania - dwie podwójne (ładowanie wolne AC) na terenie planowanej zajezdni oraz dwie pojedyncze (ładowanie szybkie DC) na dwóch pętlach na terenie gminy.

Trzeci nabór rozpoczął się 9. września br., a zakończył 4. października br. Podczas tego rozdania przyznano środki na zakup 23 autobusów podmiejskich (wszystkie zeroemisyjne) dla 6 JST i operatorów transportu zbiorowego. Do CUPT-KPO 3.0 przystąpiła również jedna JST z terenu powiatu radomskiego - tym razem Gmina Zakrzew.

Na zakup jednego elektrobusu wraz ze stacją ładowania Gmina Zakrzew otrzymała 29 pkt., co stanowi 54,72% maksymalnej liczby punktów. Całkowity koszt przedsięwzięcia wynosi 3,5 mln PLN, a wysokość wnioskowanego wsparcia - 3,15 mln PLN. Niestety, wniosek Gminy Zakzew znalazł się na wykazie przedsięwzięć niespełniających kryteriów wyboru, w tym przedsięzwięć, które w zakresie kryteriów merytorycznych 1. stopnia nie uzyskały wymaganej liczby punktów. Przypomnijmy, iż w 2022 r. Gmina Zakrzew otrzymała dotację na cztery pojazdy zeroemisyjne (kursują od sierpnia 2023 r.) wraz z infrastrukturą do ładowania baterii trakcyjnych w wysokości 8 440 875 PLN (80% kosztów kwalifikowanych) z programu ZTP z NFOŚiGW.

Do tej pory łącznie zakupiono przy wsparciu CUPT-KPO 521 autobusów podmiejskich, w tym 362 niskoemisyjnych i 159 zeroemisyjnych.

Czwarty nabór rozpocznie się 7. stycznia 2025 r., a zakończy 25. stycznia 2025 r. Podczas tego - ostatniego - rozdania środki będą przyznane na zakup tylko 57 podmiejskich autobusów zeroemisyjnych. Czy któreś JST z terenu powiatu radomskiego przystąpią do CUPT-KPO 4.0? Oferta jest skierowana do województw, powiatów, związków powiatów, związków powiatowo-gminnych, związków międzygminnych, gmin oraz operatorów publicznego transportu zbiorowego realizujących przewozy podmiejskie. Konkurs nie dotyczy komunikacji miejskiej. Dodatkowo punktowane będą przedsięwzięcia, które integrują różne środki transportu, zapewniają połączenia z transportem kolejowym oraz korzystają z FRPA.

Użyte w artykule skrótowce:
AC - alternating current - ładowanie prądem przemiennym (na stacji wolnego ładowania, na zajezdni autobusowej);
ARP - Agencja Rozwoju Przemysłu (spółka Skarbu Państwa);
BGK - Bank Gospodarstwa Krajowego;
CNG - compressed natural gas (sprężony gaz ziemny, alkan C1 - metan, do silników o ZI);
CUPT - Centrum Unijnych Projektów Transportowych - państwowa jednostka budżetowa;
DC - direct current - ładowanie prądem stałym (na stacji szybkiego ładowania, na pętli autobusowej);
FRPA - Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych (fundusz celowy utworzony w BGK);
H₂ - hydrogenium (wodór, sprężony gaz);
HEV - hybrid electric vehicle (auto z napędem hybrydowym);
JST - jednostka samorządu terytorialnego;
KPO - Krajowy Plan Odbudowy (polski program reform i inwestycji będący częścią unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, który stanowi główny element Next GenerationEU. Plan ma pomóc Polsce w łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19);
LNG - liquefied natural gas (skroplony gaz ziemny, alkan C1 - metan, do silników o ZI);
LPG - liquefied petroleum gas (skroplony gaz petrochemiczny, mieszanina alkanów C3-C4 - propan-butan, do silników o ZI);
MHEV - mild-hybrid electric vehicle (auto "z miękką hybrydą");
NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (publiczna instytucja finansowa);
ON - olej napędowy (do silników o ZS);
PHEV - plug-in hybrid electric vehicle (auto z napędem hybrydowym - silnik spalinowy + elektryczny - ładowany poprzez wtyczkę z gniazdka elektrycznego);
PILEA - "polski innowacyjny lekki elektryczny autobus";
RaFaKo - Raciborska Fabryka Kotłów;
UE - Unia Europejska;
ZI - zapłon iskrowy;
ZS - zapłon samoczynny (silnik wysokoprężny);
ZTP - Zielony Transport Publiczny (program priorytetowy ogłoszony przez NFOŚiGW, finansowany z KPO).